Het idee om een hond te bezitten met als enig doel de mens gezelschap te houden, is relatief nieuw. Vroeger waren honden geen metgezellen, maar ‘arbeiders’, gebruikt naar hun hoedanigheden en kwaliteiten.
De mens heeft altijd getracht om, waar mogelijk, monotoon of zwaar werk af te stoten en gebruikte dieren om hun plaats in te nemen. Honden bleken een ideale energiebron en sinds de 16de eeuw werd hij, als kleine en economisch verantwoorde ‘motor’ meer en meer gebruikt.
Het dier liep in een tredwiel en zijn geringe vermogen was voldoende voor de kleinschalige huisindustrie. Hij kon een boterkarn, een blaasbalg of een lintzaag aandrijven, een slijpsteen of een wortelsnijder en hij kon zelfs water oppompen…
Bij een landbouwtelling in België in 1910 werden er nog bijna 16.000 exemplaren opgetekend. Vandaag de dag zijn er naar schatting nog amper 25 exemplaren in Vlaanderen en 15 in Nederland overgebleven. Door de opkomst van coöperatieve zuivelfabrieken – in Nederland al in de tweede helft van de 19de eeuw – maar ook door de beide wereldoorlogen en de opkomst van nieuwe energiebronnen, ging het snel bergafwaarts met de hondenmolens. Nieuwe wetten en regels in het kader van de dierenbescherming betekenden het einde van de rol van de hond in een belangrijk agrarisch en industrieel verleden.
Dit aspect van onze sociaaleconomische geschiedenis bleef tot op heden sterk onderbelicht. De auteurs hopen met dit boek deze leemte op te vullen.
Bekijk deze reportage op ZuidWest TV:
https://www.zuidwestupdate.nl/video/deze-molen-werkt-niet-op-wind-of-water-maar-op-hondenkracht/
en/of het bijhorende artikel van Vincent Krijtenburg:
https://www.zuidwestupdate.nl/nieuws/deze-molen-werkt-niet-op-wind-of-water-maar-op-hondenkracht/
Over de auteurs:
Jan Delcour (°1947) publiceerde al in 1999 een eerste studie over hondenmolens en heeft veel onderzoek gedaan naar deze kleinschalige werktuigen. Hij woont in Dilbeek en is molenaar op de Pedemolen, een watermolen te Schepdaal in Vlaams-Brabant. Dankzij zijn inspanningen is op deze site ook een hondenmolen te vinden die elders moest worden afgebroken. Daarnaast heeft Jan als volksmuzikant veel onderzoek gedaan naar molenliederen, waarvan hij er meer dan honderd heeft gepubliceerd.
John Verpaalen (°1951) was tot 2017 docent Nederlands en geschiedenis in het voortgezet onderwijs. Hij woont in Roosendaal en is voorzitter van de Stichting Levende Molens. Tevens is hij bestuurslid van de vzw Vlaamse Molens, redacteur van het gelijknamige tijdschrift en gastdocent van de molenaarscursus van Molenforum Vlaanderen. John heeft verschillende boeken en artikels over molens gepubliceerd.